de opera I Lombardi

f-2005-lombardi-8Achtergrondinformatie omtrent het ontstaan van de opera âI Lombardiâ van Giuseppe Verdi.

Door Ben van Wanrooij; dirigent.

Na het grote succes van âNabuccoâ openden zich vele deuren voor Verdi die eerder voor hem gesloten bleven. Hij komt in contact met adelijke families, zoals Andrei en Clarina Maffei, die regelmatig culturele en politieke bijeenkomsten organiseerden in hun salon. De plattelander Verdi komt in contact met de zogenaamde high society van de wereldstad Milaan. Door het grote succes van âNabuccoâ kan hij zijn schulden die hij o.a. bij zijn schoonvader heeft moeten maken, aflossen. Hij koopt een groot buitenverblijf in Busseto en is de beschermeling van Merelli, de John de Mol en Joop v.d. Ende samen van de Scala van Milaan en vele andere beroemde theaters in Italie en Frankrijk. In Italie was het rond 1840 niet zo goed gesteld met Italiaanse operacomponisten. Rossini had al 18 jaar geen noot meer op papier gezet; Bellini was in 1836 overleden en alleen Donizetti was nog actief als componist, maar was zeker geen dramatische vernieuwer zoals Verdi.

f-2005-lombardi-7Ondanks al de glamour en belangstelling rondom Verdi bleef hij, zeker door het grote verdriet en de teleurstellingen die hij had moeten verwerken een gesloten persoonlijkheid. Slechts aan enkele personen gaf hij zijn innerlijk bloot. Op de eerste plaats aan de zangeres Giuseppina Strepponi, die later zijn levensgezellin zou worden, de gravin Clarina Maffei en aan de eerder genoemde theaterdirecteur Merelli, die steeds in de jonge componist is blijven geloven. Hij had hem een contract aangeboden om elk operaseizoen (dat rond carnaval begon) met een nieuw werk te komen. Hij mocht zelf het honorarium bepalen. Toen Verdi bij Giuseppina Strepponi te raden ging adviseerde zij hem dat hij hetzelfde bedrag moest vragen wat Bellini elf jaar eerder voor zijn âNormaâ had gekregen: 8000 lire. Verdi vond dit een exorbitant hoog bedrag maar zonder enig commentaar stemde Merelli ermee in.

Met het episch gedicht van Tomasso Grossi, âI Lombardi alla prima crociataâ koos Verdi opnieuw een thema waar zijn Italiaanse toehoorders zich in konden vinden. Wederom was het libretto van Temistocle Solera, een man die al een kleurrijk leven achter de rug had: hij was de zoon van een Italiaan die zijn patriottisme met de gevangenis had moeten bekopen. Als kind had hij in Wenen op school gezeten, vanwaar hij was weggelopen om zich aan te sluiten bij een circus. Naar verluidt heeft hij daar op dertienjarige leeftijd van de ârijpe gunstenâ van de directeursvrouw mogen genieten en werd hij vervolgens in Boedapest door de politie opgespoord en naar Milaan gebracht, waar hij operaâs en gedichten ging schrijven. Voor hij vierentwintig was waren al twee operaâs van hem in de Scala opgevoerd.

Waren de politieke toespelingen in âNabuccoâ nog versluierd en toevallig, in âI Lombardiâ is het nationalisme veel duidelijker te herkennen; vooral in het koor van de kruisvaarders âO Signore, dal tetto natioâ (O Heer, vanuit ons geboorteland), waarin zij in de woestijn, âver van de heldere beekjes van de Lombardische veldenâ om water smeken.

Onwillekeurig identificeerde het publiek zich met de Lombardische kruisvaarders die het Heilig Land gingen bevrijden van de Saracenen. Hoewel de politie alles deed om te voorkomen dat aan de première politieke uitspattingen en leuzen verbonden zouden worden, kon die niet voorkomen dat er regelmatig instemming en commentaar vanuit de zaal losbarstte. Bij het koor âLa Santa Terra oggi nostra saràâ (âVandaag zal het Heilige Land ons toebehorenâ) brak er een enthousiast gejuich los.
De première vond plaats op 11 februari 1843. In veel van zijn operaâs heeft Verdi te maken gehad met de censuur van of de politiek of de Kerk. In de opera âI Lombardiâ was het ook de kerkelijke overheid die bezwaren maakte tegen sommige fragmenten uit de opera. Ik heb u al verteld dat het zg. huwelijk tussen de christelijke Giselda met de mohammedaanse Oronto veel teweegbracht bij de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders; ook de uitroep van Giselda âGod wil dit niet!â riep veel weerstand op, terwijl de kruistochten in de geschiedenis werden gerechtvaardigd door de leuze â Dieu le veutâ (God wil het). Ook dat Giselda een âwees gegroetâ bidt tot Maria kon niet door de beugel. Verdi heeft toen de woorden âAve Mariaâ gewijzigd door âSalve Mariaâ. Dat werd wel goedgekeurd!

Zoals u ziet is er in het verleden vaak geprobeerd om op kleinzielige wijze de vrijheid van de kunstenaar in te dammen. Verdi trok zich daar weinig van aan. Als een koppige boer ging hij zijn eigen weg die zijn begaafdheid en genialiteit als dramatisch componist hem ingaf. Dat hij het vaak bij het rechte eind had bewijst de geschiedenis.

Reacties zijn gesloten.